Diz protez ameliyatı ve fizik tedavi, diz eklem kıkırdağının aşırı derecede bozulmasıyla oluşan ve dizlerde kireçleme olarak bilinen hastalığın tedavisi için yapılmaktadır. Ameliyat ile, hastalığın ilerlemesiyle ilgili dizlerdeki ağrıları azaltılıp dizin eski işlevinin geri gelmesini amaçlar. Ameliyatla birlikte diz ekleminin yıpranan iç yüzeylerinin üç tarafları temizlenerek çıkarılır. Onun yerine diz protezi denilen yapay yüzeyler konulmuştur. Diz protezleri dizi taklit edip normal diz gibi hareket ederler. Protezin ana kısmı titanyum ya da kobalt – krom metal alaşımından oluşur. Ara kısmı ise kuvvetlendirilmiş bir tür plastik olan polietilenden oluşturulur. Bu arada, şu an ki şartlarda diz protez malzemeleri gelişen teknoloji ile başarı oranı yüksektir.
Diz Protez Ameliyatı Ne Zaman Olmalı ?
Öncelikle dizinde kireçlenme olan ve her dizi ağrıyan hasta için ilk yöntem ameliyat değildir. Hasta detaylı değerlendirildikten sonra cerrahiden önce fizik tedavi, ilaç ve enjeksiyon tedavisi denenmelidir. Bu sayede bir ameliyata gerek kalmadan hastanın durumu iyiye de gidebilmektedir. Bu tedavilerin denenip işe yaramadığı, her gün ağrı kesici almak zorunda kaldığı ve yürüme mesafesi 300 metreyi bulmayan hastalar için hekim tarafından ameliyat önerilmektedir.
Diz Protezinin Ömrü Ne Kadardır?
Diz protezini oluşturan malzemeler plastik ve metal alaşım yapılar olduğundan hareket sırasında oluşan sürtünmeler nedeniyle zamanla aşınır ve fonksiyonunu biter. Protezin dayanıklılığı ve ömrünü belirleyen 3 faktör vardır;
1- Protez ameliyatını yapan doktorun deneyimi,
2- Kullanılan diz protez malzemesinin son teknoloji, kaliteli ve dayanıklı olması,
3- Protez takılan hastanın kullanım şekli; Hastanın aşırı kilosu, sürekli koşan dizi aşırı yoran aktiviteler yapması (atlama, zıplama vs.) ve düşme gibi yaralanmalar sonucu protezin ömrünü kısaltır. Bunlara bağlı olarak diz protez ömrü 20 seneye kadar uzatılmaktadır.
Diz Protez Ameliyatı Nasıl Yapılır ?
Hasta öncelikle ameliyatın olacağı steril ortama alınır. Uygun dozda anestezi verilerek diz kapağı ekleminin olduğu bölgeden diz açılmaktadır. Diz eklemini oluşturan uyluk, kaval, diz kapağı kemiklerinin birbirine eklem yaptığı yerlerde aşınan kıkırdak yapısı ince bir kemik tabakasıyla birlikte kesilerek çıkarılmaktadır. Hastaya uygun seçilen kemik protezi ve kemik çimentosu da denilen polimetilmetakrilat dolgu maddesi ile kemik yüzeylerine yapıştırılmaktadır. Bu işlem yapıldıktan sonra kemik yüzeyleri protez ile kaplanmış olur. Diz protezi ameliyatı ortalama 1-2 saat sürer. Ancak çimentolu yapılan protez ameliyatları sonraki gün hareket yapılmasına izin verilmektedir. Hasta ayağı kaldırılarak basmasına izin verilir, hemen fizik tedaviye başlanır.
Diz Ağrısı ve Fonksiyon Kaybının Nedenleri ?
Diz eklemi tüm vücudun yükünü aldığından zaman içinde bu yapılar zarar görür. Bu nedenle ağrı, harekette azalma ve fonksiyonlar da kayıp gösterir.
1- Dize aşırı yük verilmesi, gereğinden fazla ağır taşımak,
2- Dizin çevresindeki kemik yapısının herhangi bir nedenden dolayı zarar görmesi,
3- Diz çevresi dokularının güçsüz olması,
4- Yaşa bağlı olarak diz ekleminin zaman içinde yıpranması,
5- Yanlış yürüyüş ve poster bozuklukları.
Diz Protez Ameliyatı Fizik Tedavi
Diz ağrısı çeken, kullanıma bağlı yıpranma ve ameliyat olan hastaların fizyoterapiye ihtiyaçları vardır.
1- Diz ağrısı yaşayan hastaların cerrahi tercih etmeden önce düzenli fizik tedavi görmesi. Düzenli olarak diz hareketlerini ve diz çevresi kuvvetlendirme yapılarak hastanın ameliyata gitmesini engellemek amaçlanmaktadır. Hastanın ameliyat öncesi fizik tedavi yapılır istenilen sonuç alınmazsa, ameliyat olur.
2- Ameliyatı yapan hekim tarafından cerrahi öncrsi hastanın kas ve kemik dokusunun zayıf olmasından dolayı belli bir süre fizik tedaviye yönlendirip kas dokusunu kuvvetlendirildikten sonra ameliyat yapmasını tercih eder.
3- Ameliyat öncesi yapılan fizik tedavi, enjeksiyon ve ilaç gibi tedaviler ağrıyı azaltmadıysa hekim hastanın protez olmasına karar verir. Diz protez ameliyatı sonrası da fizik tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır.
Diz protez ameliyatı sonrası yapılan fizyoterapi;
- Diz eklem hareket açıklığını sağlamak,
- Diz çevresi kasları kuvvetlendirmek,
- Diz çevresindeki ağrıyı ve ödemi azaltmak,
- Yatışa bağlı olumsuzlukların önüne geçmek, yaşam kalitesini arttırmak ve erken dönemde yürümesini amaçlar.
